Jakich uprawnień i dokumentów potrzebujesz, aby samodzielnie użytkować wózek widłowy?
Jedynymi maszynami do przemieszczania towarów na paletach, których obsługa nie wymaga posiadania licencji, są proste ręczne wózki paletowe. Wszystkie inne paleciaki oraz wózki widłowe o napędzie spalinowym lub elektrycznym wymagają od operatora zdobycia odpowiednich uprawnień. W tym celu należy odbyć szkolenie i zdać egzamin państwowy.
Kto może zdobyć uprawnienia do obsługi wózków widłowych?
Warunkiem przystąpienia do szkolenia i egzaminu na operatora wózka widłowego jest ukończenie 18 lat i (minimum) szkoły podstawowej. Potrzebne będzie też standardowe zaświadczenie lekarza medycyny pracy o braku przeciwwskazań do wykonywania zawodu operatora wózka jezdniowego (bo tak w oficjalnej nomenklaturze określane są zbiorczo różnego typu wózki widłowe). W zasadzie jedyne przeciwwskazania stanowią poważne wady wzroku i słuchu: operator wózka musi umieć precyzyjnie oceniać odległości i dobrze słyszeć dźwiękowe sygnały ostrzegawcze, odgłosy pracy i obecności innych osób oraz maszyn w środowisku pracy. Mocnym przeciwwskazaniem do obsługi wózka widłowego mogą być też niektóre dysfunkcje ruchowe (operator powinien odznaczać się dużą sprawnością fizyczną) oraz choroby związane z czasową utratą kontroli nad własnym ciałem (przede wszystkim schorzenia powodujące drgawki epileptyczne).
Jeżeli kandydat spełnia wymienione warunki, kandydat może skorzystać z ofert jednej z wielu firm szkoleniowych, które prowadzą kursy przygotowujące do egzaminu państwowego. Jest to obecnie jedyna droga do zdobycia uprawnień do obsługi wózka widłowego. Przez długie lata można było korzystać z uprawnień wystawianych przez pracodawcę, które pozwalały na legalną obsługę wyłącznie na terenie jednego zakładu pracy. Obecnie każdy operator musi zdać państwowy egzamin przed komisją UDT na określony typ wózka jezdniowego:
- kategoria III WJO – dotyczy wózków jezdniowych podnośnikowych prowadzonych, co oznacza, że operator nie przemieszcza się razem z wózkiem (w pozycji stojącej lub siedzącej), lecz obok niego, sterując maszyną przy użyciu dyszla,
- kategoria II WJO – obejmuje wszystkie wózki widłowe i paletowe, w których operator korzysta z podestu lub fotela umieszczonego na wózku oraz wózków obejmowanych kategorią III WJO,
- kategoria I WJO – pozwala na użytkowanie wózków z kategorii III WJO i II WJO oraz tak zwanych wózków specjalizowanych, do których zalicza się np. ładowarki teleskopowe, wózki wysokiego składu (reach truck) oraz wózki, w których operator jest unoszony w kabinie (koszu) wraz z ładunkiem.
Jakie obowiązki spoczywają na właścicielu wózka widłowego?
Jeżeli jesteśmy posiadaczami wózków widłowych, spoczywa na nas obowiązek zarejestrowania wózka i dokonywania corocznych odbiorów UDT oraz starannego wykonywania przeglądów i ich dokumentowania.
Po przeprowadzeniu kontroli technicznej, Urząd Dozoru Technicznego wydaje decyzję o dopuszczeniu (lub niedopuszczeniu) wózka jezdniowego do eksploatacji. Sprawdzeniu podlegają w pierwszej kolejności układy mechaniczne (szczególnie maszt, widły, łańcuchy), układ hydrauliczny (siłowniki, zawory, przewody hydrauliczne), obwody elektryczne oraz ogumienie. Wózek musi posiadać też kompletną dokumentację, potwierdzającą jego parametry użytkowe, pochodzenie i historie poprzednich odbiorów technicznych. Jeżeli ocena stanu technicznego wypadnie negatywnie, posiadacz wózka jest obowiązany zaprzestać użytkowania do czasu dokonania odpowiednich napraw i ponownego przeprowadzenia odbioru technicznego przez inspektowa UDT.
Najprostszym sposobem na uniknięcie wszystkich wymienionych procedur jest rezygnacja z zakupu maszyny i skorzystanie z możliwości wynajmu wózków widłowych i paletowych. Posiadanie stosownych uprawnień jest jedynym warunkiem użytkowania wózka w przypadku, gdy jest to maszyna wypożyczana – pozostałe formalności bierze na siebie firma wypożyczająca.